Türk Sanat Müziği

Tarihi verilere göre Türk Müziği, Orta Asya Türk Müzik kültürüne dayanmaktadır. Bu Gelişim Farabî (870-950), İbni Sîna(980-1037), Safiüddîn Abd'ül Mü'min Urmevi (1224-1294) gibi Türk bilgin ve müzik teorisyenleri tarafından ortaya konmuş, bunu izleyen dönemlerde yetişmiş Türk Müziği bilgin ve bestecileri de teorik yapıda, formda, melodide, ritmde yeni oluşumlar ve zenginlikler sağlamıştır.

Türk Müziğinin bir dönem başlatmış önemli kişileri; Abdülkadir Meragi (Klasik kişiliğine bürünme), Itri (Klasik anlayış), İsmail Dede Efendi (Neoklasik anlayış), Hacı Arif Bey (Romantik anlayış), Rauf Yekta Bey - Hüseyin Sadeddin Arel-Dr. Subhi Ezgi (Çağdaş dönem başlangıcı).

Tanımlar;

Makam;
bir müzik eserindeki ses dizisini ve dizinin donanım, karar sesi, güçlü perdesi, yeden perdesi ve seyri gibi çeşitli özelliklerini tanımlayan bir terimdir. Bu dizi ile oluşturulan ezgi, makamın özelliklerine bağlı olarak bir ruh halini anlatır ya da uyandırır.

Donanım; dizideki notaların almış olduğu diyez, bemol, koma bemolü gibi değiştirici işaretleri ifade eder. Karar sesi; bir müzik eserinin durak veya bitiş sesi, genellikle dizinin ilk sesidir. Güçlü perdesi; genellikle makamı oluşturan dörtlü-beşlilerin ortak sesi, asma karar sesidir. Diğer bütün özellikleri aynı olsa bile güçlü perdesinin değiştirilmesi ezgiye bambaşka bir duygu yükler. Seyir; dizideki seslerin alt seslerden üst seslere veya tersi (çıkıcı, inici veya inici-çıkıcı) kullanımıdır. Yeden; durak perdesinden önce kullanılan sesdir.

Dörtlü-Beşli Ses Dizileri; Türk sanat müziği- Tasavvuf müziği - Sufi Müzikteki makamlar dört veya beş perdeli ses dizilerinin birbirine eklenmesiyle oluşur. Genellikle beşli dizinin ilk dört sesi aynı adla anılan dörtlü diziyi, ilk üç sesi de aynı adla anılan üçlü çeşniyi oluşturur.

Sık kullanılan ses dizileri;
Çargah dörtlüsü Çargah beşlisi
Buselik dörtlüsü ,Buselik beşlisi
Uşşak dörtlüsü, ,Hüseyni beşlisi
Kürdi dortlusu ,Kürdi beşlisi,
Rast dörtlüsü Rast beşlisi,

Kullanılan diğer diziler;
Hicaz beşlisi, Saba dörtlüsü, Segah beşlisi,
Müstear beşlisi, Hüzzam beşlisi, Nikriz beşlisi,
Pençgah beşlisi, Ferahnak beşlisi, Nişabur beşlisi,

Usül; müzik eserinin kaç zamanlı olduğunu, kaç vuruştan meydana geldiğini, hangi zamanların ayrı ayrı yada birleştirilerek vurulacağını (darb), hangi darbların güçlü, hangilerinin zayıf olduğunu, kısaca eserin ritmik yapısını ifade eden bir terimdir.